BG-dagen 2023: Van inflatie naar inspiratie

We gaan een interessante periode met veel beweging tegemoet, signaleert NVAB-voorzitter Boyd Thijssens met zijn toespraak The agony of choice – bedrijfsgezondheidszorg met te weinig dokters. Er is sprake van inflatie; werkgevers kunnen straks voor hetzelfde geld, minder bedrijfsartsen inhuren. Schaarste drijft de prijs immers op. En het verschil tussen vraag naar en aanbod van bedrijfsartsen wordt de komende jaren alleen maar groter. Het goede nieuws is dat het instroom in de opleiding stijgt.

Dat was ook merkbaar bij de BG-dagen, met onder de 700 deelnemers zeker 215 aiossen. De energie was voelbaar en zowel de sprekers op het podium als de deelnemers spraken over het belang van keuzes en kwaliteit. Dat zorgt voor de inspiratie. Thijssens moedigde het gesprek over keuzes maken aan: wat moeten wij doen als beroepsgroep, waar zit onze toegevoegde waarde, wat is echt onze taak? Voor wie? Zijn oproep: hierbij is de stem van de voltallige NVAB – jouw stem als NVAB-lid – essentieel. Dus praat met collega’s, groepen om je heen. Vorm een visie en bespreek die met elkaar en met groepen bij de NVAB, zodat we als beroepsgroep onze koers kiezen, kennen en uitdragen.

Hieronder vind je een korte impressie van elk van de 8 plenaire bijdragen op 11 en 12 mei 2023. In de loop van volgende week vind je in de dagprogramma's de beschikbare presentaties als download.

Werk maken van werkfunctioneren

Prof. Dr. Corné Roelen introduceerde met Werk maken van functioneren een nieuw woord voor de dikke Van Dale: werkfunctioneren. Met de WRFQ-vragenlijst onderzocht hij in hoeverre gezondheidsklachten hartklachten, diabetes, COPD, reuma of depressie het werk hinderen bij mensen die werken. Zijn onderzoek laat zien dat vooral depressie debet is aan verminderd werkfunctioneren. Bovendien is bij een kwart van de mensen een jaar na herstel van psychisch verzuim het werkfunctioneren nog laag. Als bedrijfsarts zie je deze mensen niet meer, maar zij worstelen dus nog wel.

Zoals Boyd Thijssens ook al zei: Waar zit je meerwaarde: richt je je vooral op verzuim of ga je juist met deze mensen aan de slag, zodat zij op een gezonde manier aan het werk blijven?

Het capabilitydenken – Wat kan de bedrijfsarts ermee?

Keuzes zijn ook belangrijk in het Capability model, vertelt Prof. dr. Evelien Brouwers, bijzonder hoogleraar bij Tranzo, Tilburg University. Het Capability model zet welzijn centraal. En welzijn wordt voor een belangrijk deel beïnvloed door drie factoren: Mogen zijn wie je wil zijn, mogen doen wat belangrijk voor je is en keuzes hebben. Weten wat belangrijk voor iemand is, kan heel behulpzaam zijn bij de re-integratie. Uit onderzoek bleek dat geregeld contact tussen bedrijfsarts en werkgever de re-integratie van werknemers bevorderde. In de NVAB-richtlijn Psychische problemen vind je de capability vragenlijst als hulpmiddel 3.  

International Collaborations for Global Health Equity - the role of IOMSC and CIB​

Richard Heron, gastspreker uit Groot-Brittannië, vertelde samen met Herman Spanjaard en NVAB-erelid Frank van Dijk over internationale samenwerking, zoals in het IOMSC. De samenwerkingsverbanden delen kennis, met toolkits (IOMSC), onderwijs voor de hele wereld of een kennisbank voor internationale onderzoeken (LDOH). Wederzijds leren staat centraal. “We help building networks. Through experiences of other countries and viewing your own practice with those in mind.” Waarom?  “We believe every worker on this planet has the right to safe and healthy work.” De sprekers eindigden hun presentatie met de hartenkreten: Be skeptical, stay curious and be optimistic.

Burgerpenning 2023

Het ochtendprogramma eindigde met groot applaus voor Monique van Beukering. Zij won de Burgerpenning 2023, de tweejaarlijkse wetenschappelijke prijs, voor haar proefschrift 'Healthy work in pregnancy'.

Post-Covid syndroom

Longarts Merel Hellemons sloot de eerste dag af met een presentatie over de impact van het Post-COVID syndroom (PCS) op werknemers. Patiënten hebben de voorkeur voor de term Long COVID, omdat deze door hen zelf bedacht is. Er zijn nog veel vragen te beantwoorden, maar duidelijk is wel dat PCS bestaat, bijna alle organen kan treffen en dat klachten invaliderend kunnen zijn. De meeste mensen ervaren ernstige vermoeidheid, maar ook Post Exertional Malaise (PEM) en Postural Orthostatic Tachycardia Syndrome (POTS) komen voor. Zie de NVAB-leidraad Herstel en re-integratie van werkenden met het Post-COVID Syndroom. Het ‘Rapport jaar 1 Meerjarig Long COVID onderzoek’ van C-support (1) laat een somber beeld zien van het beloop bij hun patiëntengroep. Wanneer eenmaal sprake is van PCS, zijn er maar enkelen die inmiddels volledig klachtenvrij zijn. Onderzoek in Groot-Brittannië laat zien dat 3% van de bevolking voldoet aan de definitie van PCS. Bij 77% van die mensen treft het het dagelijks functioneren en bij 1 op de 5 is sprake van ernstige invloed op het dagelijks en werkfunctioneren. En het ligt nog altijd op de loer: ook na omikron, vaccinatie en re-infectie kun je nog PCS krijgen. Patiënten geven aan vooral behoefte te hebben aan een plek met verschillende disciplines, waar zij voor behandeling en begeleiding naartoe kunnen.

Deze stille pandemie is nog niet voorbij. De impact op individu, zorg en maatschappij is groot en verder onderzoek en plek voor behandeling zijn hard nodig.

Download de pdf van de presentatie voor meer cijfers

Tip: op maandagmiddag 19 juni is het Congres post-COVID en werk

Goede bedrijfsgeneeskunde, make sure you’re at the table

Op vrijdag startte NVAB-directeur Gijsbert van Lomwel met een activerende toespraak: Goede bedrijfsgeneeskunde, make sure you’re at the table. Het is tijd om met elkaar de handschoen op te pakken om het vak een extra zet te geven. Want ongeveer de helft van het verzuim komt in meer of mindere mate door werk. Dat had dus daar voorkomen kunnen worden. Goede verzuimbegeleiding is belangrijk, maar het zou wel mooi zijn als de data uit al dat verzuim in de RI&E terecht kwam. Als individuele bedrijfsarts opereer je in een ingewikkeld krachtenveld, ons vak en toegevoegde waarde is vaak nog onbekend en onbemind. Maar met elkaar kunnen we daar verandering in brengen. Als collectief hebben bedrijfsartsen de wind mee: met de Arbovisie 2040, waarin het ministerie van Sociale Zaken positief is over de bedrijfsarts, jonge professionals die weer vaker kiezen voor het vak en een bloeiende beroepsvereniging. Waar willen we naartoe? De NVAB is van ons samen. Laten we een modern gilde vormen. Waarin we bouwen aan de ontwikkeling en kwaliteit van het vak. En we steun en toetssteen voor elkaar zijn. Het bruist van de energie om het met elkaar over het vak te hebben. Doe dat ook na de BG-dagen: wat is het vak, wanneer doe je het goed? Ga naar bijeenkomsten van de Kringen, organiseer zelf oploopjes, praat met je collega’s. Inspireer en steun elkaar, zodat we als discipline gaan naar bekend en bemind.

Planetary Health voor de bedrijfsarts

Bedrijfsarts en voorzitter van de nieuwe commissie Preventie Ernst Jurgens hield de deelnemers een spiegel voor: ‘Nature doesn’t need people, people need nature’ (youtube). Oftewel planetary health, een onderwerp dat op veel plekken in de zorg al hot is. Wat kunnen wij daarmee in de spreekkamer? Jurgens maakte duidelijk dat de bedrijfsarts een belangrijke rol heeft voor planetary health vanwege onze invloed op de gezondheid en veiligheid van werkenden. Door onze bedrijfsgeneeskundige instrumenten ten volle te benutten, dragen wij bij aan verbetering van Planetary Health en een duurzame toekomst. Gebruik dus de RI&E, risicomatrix en het PAGO. De beste zorg is de zorg die niet gegeven hoeft te worden. Ook qua planeet. Denk bijvoorbeeld aan Metformine. Dat wordt in India gemaakt, er zijn grondstoffen voor nodig en moet over de hele wereld worden verscheept. Een goed voorbeeld van ‘less is more’. Dus gebruik de preventiecycylus en arbobeleidscyclus, werk samen met kerndeskundigen en spoor beroepsziekten actief op. Daardoor stel je overheden en bedrijven in staat om die aan te pakken. Werk samen en deel je kennis. Maar ook alleen kun je al veel doen. Immers: als alle bedrijfsartsen 6 spreekuren doen, bereik je al snel 9.000 mensen per dag voor bijvoorbeeld leefstijladvies.  

Lexces claims n.a.v. blootstelling aan toxische stoffen; Covid en werk, claims samenwerking, internationaal

Bestuursvoorzitter van het landelijk expertisecentrum stoffengerelateerde beroepsziekten (Lexces), prof. dr. Dick Heederik, vertelt over de noodzaak en het ontstaan van Lexces. Jaarlijks sterven meer dan 3000 mensen door beroepsmatige blootstelling aan schadelijke stoffen. De vijf instituten waaruit Lexces bestaat (2), werken samen om kennis en expertise over deze beroepsziekten te verzamelen, te ontwikkelen en actief te delen met arbo- en zorgprofessionals, werkgevers en werknemers. Daarnaast voert Lexces de Regeling Tegemoetkoming Stoffengerelateerde Beroepsziekten (TSB) uit om slachtoffers van stoffengerelateerde beroepsziekten erkenning te bieden voor het feit dat ze ziek zijn geworden door blootstelling aan bepaalde schadelijke stoffen op hun werk. Bedrijfsartsen spelen een rol, samen met arbeidshygiënisten en longartsen, bij de beoordeling van de erkenningsaanvragen.

Het verbeteren van de implementatie van de preventieve taken van de bedrijfsarts

Zien we de bedrijfsarts als preventiedokter? Deze vraag bespreken Karin Proper, bijzonder hoogleraar Arbeid en Gezondheidsbevordering en Frederieke Schaafsma, bijzonder hoogleraar Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde NVAB. In de Arbowet staat sinds 2017 preventie meer centraal met eisen aan het basiscontract, het recht van werknemers op een open spreekuur, vrije toegang van de bedrijfsarts tot de werkvloer, de adviesrol van de bedrijfsarts en een duidelijker rol voor de preventiemedewerker. Dat heeft geholpen meer aandacht te geven aan preventietaken. Maar: er staat nog vooral veel over verzuim in de contracten. En het is nog een beetje droeviger, want wat in de contracten wordt opgenomen, wordt lang niet altijd in de praktijk uitgevoerd. Terwijl bij de BG-dagen in 2022 uit een poll onder deelnemers bleek dat bijna 90% van de toen aanwezige bedrijfsartsen aangaf meer tijd te willen besteden aan primaire en secundaire preventie. Daarom: laat mensen zien dat je er voor hen bent, wees zichtbaar op de werkplek. Vertel waar je goed in bent en mee kunt helpen. Sluit aan bij andere professionals die bij de werkgever actief zijn. Aan de hand van ‘implementation mapping’ toonden Proper en Schaafsma welke factoren inzet op preventie helpen of hinderen en wat nodig is. Ook bespraken ze wat helpt, zoals het combineren van preventieve taken met andere taken en voorbereidende taken op te laten pakken door anderen.

Vier tips:

1. Gebruik werkplekbezoeken om jouw zichtbaarheid te vergroten
2. Zorg in basiscontracten voor meer aandacht voor preventie en de invulling ervan
3. Neem samenwerking met andere (kern)deskundigen op in contracten
4. Praat met de werkgever om best practices beter voor het voetlicht te brengen en meer tijd te claimen voor preventie

Beide hoogleraren onderzoeken nu of bedrijfsartsen in ICT-groepen steun aan elkaar kunnen geven bij de gedragsverandering om meer aan preventie in de praktijk te doen.

Tot volgend jaar: 30 en 31 mei!

Dagvoorzitter Menno de Bree, filosoof, leidde de gasten virtuoos door het tweedaagse programma met de hulp van onder meer Aristoteles, Epictetus en Slavoy Zizek en het streven naar geluk. Van wat geluk is, weten dat je niets weet en de cirkel van invloed tot waarom het volstrekt oninteressant is om gelukkig te willen worden. Collega-filosoof en afsluitend spreker Lammert Kamphuis wist het publiek nog te raken en te laten zien dat wendbaar denken de bedrijfsarts goed ligt.

Met dank aan de organiserende Commissie Nascholing NVAB, sponsoren, de sprekers en deelnemers sluiten we een opvallend energieke editie van de BG-dagen af. Heb je het deze keer gemist? Op 30 en 31 mei 2024 staat de volgende editie van de BG-dagen op de rol!