Nachtwerk en problematisch middelengebruik; een onderbelicht risico?

Alle blikken richtten zich op nachtwerk bij KRO NCRV Pointer in de uitzending op radio en tv van zondag 5 maart jl. Terecht, want slaapproblemen, diabetes, hart- en vaatziekten komen vaker voor bij mensen die in de nacht werken. Er zijn beroepen waarbij werken in de nacht noodzakelijk is, maar de NVAB pleit voor een veel kritischer houding. Door de afweging te maken of het écht nodig is, waar het anders kan en maatregelen te nemen om de gezondheid te beschermen. Belangrijk, want er ligt een nog onbesproken risico op de loer. 

Groter risico op problematisch alcoholgebruik door nachtwerk 

Bij werken in de nacht groeit het risico op problematisch alcoholgebruik, blijkt uit internationaal onderzoek [1]. Als oorzaak worden genoemd zelfmedicatie voor slaapproblemen of een reactie op stress of psychosociale problemen. Ook zijn er aanwijzingen dat nachtwerkers om dezelfde redenen zonder doktersrecept (en begeleiding) slaap- en kalmerende middelen gebruiken. Dit blijkt ook uit het artikel ‘Verslaafd op het werk: voor deze kinderverpleegkundige lagen de slaappillen voor het grijpen' [2] dat Pointer eerder op haar website plaatste. Dat deze middelen het probleem juist verergeren door hun negatieve effect op de slaapkwaliteit en het risico van verslaving is voor veel werknemers onbekend. Ook daarom is het belangrijk dat de werkgever maatregelen treft bij nachtwerk, zoals zorgen voor voorlichting. Werkenden met klachten door nachtwerk óf problematisch middelengebruik, kunnen bij de bedrijfsarts terecht voor hulp en advies.

Toolbox ADM-beleid

De NVAB en het Trimbos Instituut werken nauw samen binnen het Samenwerkingsverband Vroegsignalering Alcoholproblematiek. Een belangrijk doel is te zorgen dat organisaties heldere afspraken maken rond alcohol, drugs en medicijnen in een ADM-beleid. Met een duidelijk ADM-beleid kun je voorkomen dat mensen ongemerkt verslaafd raken aan alcohol of andere middelen en waar nodig problemen voorkomen, vroegtijdig signaleren en hulp bieden. Om te helpen bij het opstellen van een ADM-beleid ontwikkelden we de Toolbox ADM-beleid. Daarin vind je onder meer de ‘Werkwijzer signaleren alcoholproblematiek voor werknemer, werkgever en bedrijfsarts’ en een format. 

Nachtwerk, te ongezond om vanzelfsprekend te zijn

Volgens de laatste officiële cijfers van het CBS uit 2020 telt Nederland zo’n 1,2 miljoen nachtwerkers. Helaas beseffen weinig werkgevers en werknemers zich dat nachtwerk meer dan alleen slaapproblemen veroorzaakt. Uit onderzoek blijkt dat nachtwerk ook het risico op diabetes en hart- en vaatziekte vergroot. Daarom adviseerde de Gezondheidsraad in 2017 om nachtwerk waar mogelijk te vermijden. De Arbowet verplicht werkgevers risico’s in een RI&E op te nemen en waar mogelijk preventieve maatregelen te treffen. Risico’s door nachtwerk horen daar ook bij.