“De beloning wordt vaak gebruikt om de overwinning op de sigaret te vieren” - promovendus Floor van den Brand

Sparen voor een weekendje weg tijdens je stoppen-met-rokentraining. Dat werkt, blijkt uit onderzoek van promovendus Floor van den Brand van de Universiteit Maastricht. Zowel mensen met een laag als met een hoger inkomen slagen er beter in om de sigaret vaarwel te zeggen met een beloning in het vooruitzicht. 

“Bij het stoppen met roken is een betere gezondheid de belangrijkste motivator. Maar de beloning van in totaal € 350,- speelt zeker mee. Veel mensen spaarden voor een uitje met het gezin, bijvoorbeeld een dagje Efteling of een weekendje weg. De beloning werd vaak gebruikt om de overwinning op de sigaret te vieren”, vertelt Van den Brand.

Groepstraining

In haar door KWF Kankerbestrijding gefinancierde onderzoek kreeg de ene groep wel een beloning en de andere groep niet. Beide groepen deden mee aan groepstraining op de werkplek en de groepen bestonden zowel uit hoger als lager opgeleide werknemers. In zeven wekelijkse bijeenkomsten van anderhalf uur kregen ze professionele begeleiding bij het stoppen met roken van coachorganisatie SineFuma.

Na twaalf maanden bleek in de groep zonder beloning 26% van de deelnemers nog steeds gestopt te zijn. In de groep met beloning kwam het percentage uit op 41%, dat is anderhalf keer zo veel. “Het enige verschil in aanpak is het financiële cadeau. Daaruit concluderen we dat de combinatie tussen groepstraining op de werkplek en beloning beter werkt dan groepstraining zonder beloning”, zegt Van den Brand.

Cadeaubonnen

Bij deze interventie wordt de beloning zelf opgedeeld in stukjes, om de moed erin te houden. Wie na de zeven sessies succesvol is gestopt krijgt een cadeaubon van € 50. Na drie maanden ontvangt hij of zij weer een cadeaubon en na zes maanden nog eens. De grootste beloning krijgen de deelnemers na twaalf sigaretloze maanden: een cadeaubon van € 200,-. “Na een jaar is het risico op terugval zeer klein. Een goed moment voor de ultieme beloning.” De meest effectieve omvang van de beloning is niet onderzocht, vertelt Van den Brand. “Hij moet in ieder geval hoog genoeg zijn om aantrekkelijk te zijn en voor werkgevers moet het financieel ook behapbaar blijven.”

Laagdrempelig

In de bevolkingsgroep met een lage sociaaleconomische positie (SEP) blijft het aantal mensen dat rookt onverminderd hoog, vertelt Van den Brand. “Veel interventies sluiten niet goed aan bij deze doelgroep. Denk bijvoorbeeld aan groepstraining of individuele coaching buiten het werk om. Als je in ploegendienst werkt of geen vervoer hebt is dat bijna niet te doen. Juist op de werkplek, onder werktijd of net daarna, bereik je deze doelgroep. Uit ons onderzoek blijkt dat begeleiding op de werkplek, betaald door de werkgever, laagdrempelig is. De evaluatie laat ook zien dat de training in een groep goed werkt. De sociale steun en positieve groepsdruk die daar van uit gaat helpt mensen bij het volhouden.”

Persoonlijke steun

Uit de evaluatie blijkt verder dat deelnemers veel kracht halen uit persoonlijke steun. Bijvoorbeeld van hun directe manager of een bedrijfsarts waar ze goed contact mee hebben. “Dat begint al bij het wekken van interesse voor de hulp bij het stoppen met roken. Je kunt een mailtje sturen over het aanbod, maar je kunt ook in een persoonlijk gesprek zeggen: ‘Hé, is dit misschien iets voor jou? Vind je het interessant om eens een informatiebijeenkomst bij te wonen?’ Ook is het heel stimulerend als je als manager of bedrijfsarts je bewondering uitspreekt voor de inzet om te stoppen met roken.”

Kosten-baten

Aan het onderzoek van Van den Brand deden 61 bedrijven mee, verspreid over Nederland. “Steeds meer werkgevers investeren in de gezondheid van hun medewerkers. Denk aan een gezonde lunch, gratis fruit op de werkplek en beweegprogramma’s. Professionele ondersteuning bij het stoppen met roken past daar heel goed bij. Tachtig procent van de rokers wil eigenlijk heel graag stoppen. Werkgevers kunnen hun medewerkers nét dat belangrijke duwtje in de rug geven.”   

Samensterkerstoppen.nl

De Universiteit Maastricht is een vervolgonderzoek gestart met als doel om werkgevers te ondersteunen bij het implementeren van groepstrainingen met beloningen. Op de website www.samensterkerstoppen.nl vinden werkgevers meer informatie over deze interventie en tips om er in hun eigen organisatie mee te starten.

Zie ook

• Verslavingsarts Marieke Helmus: “Het is belangrijk om ruimte te geven aan weerstand”
• Wanda de Kanter, longarts en oprichter Stichting Rookpreventie Jeugd: “De bedrijfsarts zorgt voor verbinding in een rookvrije organisatie”
• Marcel de Ree, arts bij Zorg van de Zaak: “Rook je? Dan noteer ik ‘ja’ van ‘jammer’ ”
• Op de bres voor rookvrije organisaties

Rookvrij! Werkt beter

Ruim 20% van alle volwassenen in Nederland rookt. De bedrijfsarts kan rokers helpen stoppen en organisaties helpen rookvrij te worden. Bekijk de Wegwijzer Rookvrije Organisatie voor tips en informatie waar je direct mee aan de slag kunt.