NVAB: veel kabinetsplannen positief, maar vaker tanden tonen is nodig

Het nieuwe kabinet handhaaft veel van de ambities die de vorige coalitie formuleerde op het gebied van de bedrijfsgezondheidszorg, het sociale stelsel, de zorg en de volksgezondheid, zij het dat de budgettaire ruimte krap is. Dat blijkt uit het regeerprogramma en de kort daarna gepubliceerde begrotingen, waarvan uiteraard vooral die van SZW en VWS voor bedrijfsartsen van belang zijn. De NVAB juicht de ambities toe, maar vindt ook dat de overheid vaker bereid moet zijn haar tanden te tonen: ‘Meer toezicht en handhaving zijn onontbeerlijk om de zorg voor werkenden te verbeteren. Met alleen aanmoedigingen en positieve stimulansen komen we er niet.’ 

Meer aandacht voor preventie 

Voor het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) blijft op het gebied van de bedrijfsgezondheidszorg de Arbovisie 2040 het uitgangspunt. Volgens deze beleidsvisie werkt de overheid aan verlaging van het aantal ongevallen, zieken en doden door werk, met ‘zero death’ als stip op de horizon. Het kabinet houdt hierbij vast aan de analyse dat werkgevers meer moeten doen aan preventie.

Naast de wortel ook de stok 

Speerpunten binnen het SZW-beleid zijn psychosociale arbeidsbelasting, gevaarlijke stoffen en fysieke belasting. Daarnaast blijft de overheid werken aan de kwaliteit van de arbeidsgerelateerde zorg, onder meer via het programma Innovatieve Arbozorg. Dit heeft tot doel de capaciteit en kwaliteit van de opleiding tot bedrijfsarts te vergroten en samenwerking met andere disciplines te stimuleren. NVAB-directeur Gijsbert van Lomwel: ‘We zijn uiteraard blij met de subsidie voor dit programma, het is een belangrijke impuls voor verdere verbetering van de bedrijfsgeneeskundige - en de arbeidsgerichte zorg in het algemeen. Een belangrijke kanttekening is wat mij betreft dat bedrijfsartsen en arbodeskundigen het niet alleen kunnen. De overheid moet naast de wortel ook de stok hanteren: meer toezicht en handhaving op het naleven van de Arbowet zijn onontbeerlijk. Met alleen aanmoedigingen en positieve stimulansen komen we er niet.’  

Verbouwing stelsel arbeidsongeschiktheid 

Ook van belang voor bedrijfsartsen is dat het kabinet aan de slag wil met de voorstellen van de Onafhankelijke Commissie Toekomst Arbeidsongeschiktheidsstelsel (OCTAS). Het regeerprogramma en de begroting SZW bevatten hierover enkele belangrijke signalen. De regering lijkt elementen te willen benutten uit alle drie de stelselvarianten die de OCTAS in haar eindrapport schetste: 

• Snel verbeteringen doorvoeren die zonder grote stelselwijzigingen kunnen (stelselvariant 1, "Huidig stelsel beter"). Dit omvat in elk geval een optie voor kleine en middelgrote werkgevers om de re-integratie na 1 jaar ziekte onder voorwaarden volledig te richten op het tweede spoor. 

• Voor de verdere toekomst werken aan een stelsel dat aanvankelijk gericht is op re-integratie en minder op medische beoordeling (stelselvariant 2, "Werk staat voorop"). Dit betekent waarschijnlijk dat beoordeling door de verzekeringsarts enkele jaren naar achteren schuift. En dat dus het oordeel van de bedrijfsarts over mogelijkheden en beperkingen langer het uitgangspunt blijft bij de re-integratie. 

• Daarnaast een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen invoeren, een belangrijk element van stelselvariant 3 "Basis voor werkenden". 

Diverse interessante VWS-initiatieven 

De begroting van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) bevat ook diverse voornemens die voor bedrijfsartsen van belang zijn. 

• De NVAB is blij dat er aandacht blijft voor verbetering van de publieke gezondheid, bijvoorbeeld via een subsidie van € 6 miljoen voor Pharos om de zorg voor arbeidsmigranten te verbeteren. 

• Ook positief is dat er in totaal ruim € 10 miljoen subsidie is voor zorgverlening aan Post-Covid- en Q-koortspatiënten (€ 8 miljoen voor C-support en (€ 2 miljoen voor Q-support). 

• Programma’s op het gebied van alcohol, drugs en tabak, mentale gezondheid, gezonde leefomstandigheden en een gezonde leefstijl worden voortgezet, zij het met minder subsidie.  

Wel maken we ons zorgen over de voorgenomen afschaling van de pandemische paraatheid. Zoals KAMG-voorzitter Karine van ‘t Land tijdens het Medisch Contact-ontbijt met de minister zei: 'We hebben allemaal ervaren hoe noodzakelijk pandemische paraatheid is. Covid ligt nog maar net achter ons. We weten niet wanneer de volgende pandemie volgt, maar komen zal hij. Artsen Maatschappij + Gezondheid, mijn collega's artsen Infectieziektenbestrijding, staan dan in de frontlinie. Daarom maak ik me grote zorgen over de berichten dat de investeringen in pandemische paraatheid worden teruggedraaid. Nederland investeert in dijken en deltawerken. Laten we ook investeren in stevige GGD’en en een sterk RIVM, met voldoende goed opgeleide professionals en een modern informatie en datasysteem. Voor een veilige en gezonde toekomst van Nederland.' 

Belangrijke aandacht voor zorgmedewerkers 

Zeker ook relevant voor bedrijfsartsen is de aandacht bij VWS voor het behouden en gezond aan het werk houden van medewerkers in de zorg. De overheid zet in op toepassing van artificial intelligence (AI) om de werkdruk en administratieve lasten in de sector te verminderen. Maar er is ook aandacht voor het tegengaan van agressie tegen zorgmedewerkers. Van Lomwel: ‘Beide initiatieven zijn zinvol om de aanwezige risico’s aan te pakken. Het is goed om te merken dat het kabinet oog heeft voor het belang van bedrijfsgezondheidszorg en goede arbeidsomstandigheden in de zorgsector. Betere arbeidsomstandigheden helpen ook om de schaarste aan mensen in de zorg te verkleinen.’