Themapagina: nachtwerk
Nederland telt zo’n 1,3 miljoen nachtwerkers. Hun werk is ongezonder dan velen beseffen. Het geeft verhoogde risico’s op hart- en vaatziekten, diabetes en slaapproblemen. In 2017 adviseerde de Gezondheidsraad om nachtwerk waar mogelijk te vermijden. De Arbowet verplicht werkgevers hier ook toe. Het is hoog tijd om veel bewustere keuzes over nachtwerk te maken dan we nu doen. Met deze themapagina en hulpmiddelen helpen we je graag op weg om nachtwerk waar mogelijk (vaker) te vermijden.
Nachtwerk en slaapproblemen bij Pointer
Begin februari ontvingen leden van de NVAB een enquête over Nachtwerk. Deze is in totaal door 252 NVAB-leden ingevuld, waarvan er 213 nachtwerkers in hun populatie hebben. Aanleiding voor de enquête was dat het journalistieke tv-programma Pointer (KRO-NCRV) bij de research voor een uitzending over slaapproblemen tegenkwam dat die vaker voorkomen bij mensen die nachtwerk doen. Zie het bericht: 85 procent bedrijfsartsen ziet gezondheidsklachten door nachtwerk
Ook RIVM en TNO zeggen: vermijd nachtwerk waar mogelijk
Het RIVM en TNO onderzochten de impact van nachtwerk. De beste bescherming voor de gezondheid is nachtwerk vermijden. Daar waar dat echt niet kan, zijn preventieve maatregelen nodig. Uit het onderzoek bleken deze maatregelen kansrijk:
- RI&E met onderwerp nachtwerk
- Kortere duur nachtdienst, een kortere reeks nachtdiensten en meer rusttijd tussen diensten
- Ergonomische aanbevelingen ten aan zien van het rooster, bv. Voorwaarts roteren
Nachtwerk noodzakelijk ja/nee? 4 tips voor een zorgvuldige afweging
1. Neem nachtwerk op in de RI&E
Is deze manier van werken noodzakelijk? Voeg dit vraagstuk zelf toe als nachtwerk wel in uw organisatie voorkomt, maar niet in de branche-RI&E die u gebruikt.
2. Kijk kritisch naar ál het nachtwerk
Zijn alle werkprocessen onvermijdelijk? Zijn er alternatieven? Noteer alle overwegingen en zorg dat ze zorgvuldig zijn onderbouwd.
3. Check de arbocatalogus van uw branche
Bevat de arbocatalogus zinvolle maatregelen om nachtwerk te vermijden? Check waar nodig ook de catalogi van andere branches met nachtwerk.
4. Is nachtwerk niet te vermijden?
Kijk dan eerst naar mogelijkheden om nachtwerk zoveel mogelijk te beperken. En pas daarna naar opties om de nadelige gevolgen zo goed mogelijk in de hand te houden.
In de media
Nieuws en persaandacht rondom Nachtwerk en de NVAB Nachtwerk campagne:
9 april 2024 Voeding in combinatie met nachtwerk (tbv-online.nl)
november 2023 Nachtwerk: te ongezond om vanzelfsprekend te zijn, (TtA 2023 (arbeidshygiene.nl)
16-03-2023 Onderzoek nachtwerk: meer maatwerk nodig om klachten aan te pakken (nos.nl)
05-03-2023 Gezondheidsklachten door nachtwerk: 85 procent bedrijfsartsen ziet het (pointer.nl)
01-11-2022 Zo blijf je gezond als je onregelmatige diensten moet werken (nu.nl)
25-05-2022: Nachtwerkers hebben meer kans op coronabesmetting (RIVM)
22-02-2022: Onvermoeibaar werkt de nachtwerker tegen het dagritme van de samenleving in (de Volkskrant)
juli 2021: 'Zoals het klokje vroeger tikte...' (Tijdschrift voor toegepaste Arbowetenschap)
18-05-2021: ‘Als het even kan, vermijd nachtwerken dan’ (vitaalbedrijf.info)
02-04-2021: 'Steeds meer mensen in de nachtdienst' (ad visie)
02-03-2021: Richtlijn Nachtwerk helpt bedrijfsarts bij preventie (rendement.nl)
01-03-2021: Nachtwerk? Nee, tenzij (TBV - inlog vereist)
10-02-2021: Dat wordt geen nachtwerk! (Vakblad Arbo en arbo-online.nl)
06-02-2021: Nachtwerk - De nieuwste cijfers (de Volkskrant)
02-02-2021: 1,2 miljoen nachtwerkers in 2020 (CBS)
11-12-2020: Bedrijfsartsen slaan alarm vlak voor feestdagen: ‘Kijk uit voor gevaren van nachtwerk’ (De Stentor)
23-11-2020: Deze rol heeft de arboprofessional bij Nachtwerk (Arbo-online.nl)
17-11-2020: GroenLinks stelt nachtwerk aan de orde in begrotingsdebat SZW (tweedekamer.nl)
17-11-2020: GroenLinks wil alleen nog noodzakelijk nachtwerk (BNR Nieuwsradio)
16-11-2020: 'Nachtwerken alleen bij hoge noodzaak' (GroenLinks)
01-11-2020: Nuttige informatiebron: NVAB Themapagina nachtwerk (RIVM)
26-10-2020: Bedrijfsartsen starten campagne tegen onnodig nachtwerk (Sdu)
25-10-2020: NVAB: 'Nachtwerk is te ongezond om vanzelfsprekend te zijn' (HumanFactorsNL)
19-10-2020: Beroepsziekten in cijfers 2020: aandacht nodig voor onnodig nachtwerk als bron psychische klachten (NCvB)
16-10-2020: Hoe ga je als bedrijfsarts om met nachtwerk? (Bedrijfsartsworden.nl)
08-10-2020: Bedrijfsartsen in het geweer tegen nachtwerk (IKA Ned)
07-10-2020: NVAB-campagne 'Nachtwerk mag niet vanzelfsprekend zijn' + pdf (Medisch Contact)
29-9-2020: Slaapproblemen bij nachtwerkers: beleid volgens de nieuwe NVAB-richtlijn (Quintesse)
29-9-2020: Ploegendienst en slaapproblemen (Quintesse)
25-09-2020: 'Nachtwerk breekt zorgverleners op: vaker griepklachten, vooral door slechte slaap' (RTL nieuws)
24-09-2020: Slechtere ervaren slaapkwaliteit verklaart groter risico op griepklachten voor nachtwerkers (RIVM)
24-08-2020: Nieuwe richtlijn nachtwerk voor bedrijfsartsen (HR-kiosk)
20-8-2020: Nieuwe richtlijn nachtwerk voor bedrijfsartsen (SER)
16-8-2020: Nachtwerk alleen als het noodzakelijk is (Werk & veiligheid)
13-8-2020: Gezondheid bij nachtwerk (Performa OR)
12-8-2020: NVAB publiceert nieuwe richtlijn nachtwerk en gezondheid (Arboportaal)
12-8-2020: NVAB publiceert nieuwe richtlijn nachtwerk en gezondheid (IKA Ned)
Feiten en cijfers
Veelgestelde vragen
We voorzagen de meestgestelde vragen over nachtwerk van antwoord. Handig voor bedrijfsartsen, andere professionals op het gebied van de arbeidsgerelateerde zorg, werkgevers en werknemers.
Ga naar FAQ Nachtwerk (vaker) vermijden.
Samenvatting richtlijn Nachtwerk en gezondheid
Bekijk de samenvatting van de richtlijn of ga naar de volledige richtlijn Nachtwerk en gezondheid.
Bekijk ook de werknemersversie op thuisarts.nl: Ik werk vaak 's nachts. Hoe blijf ik gezond?
Luisteren: in gesprek over nachtwerk
NVAB-voorzitter Gertjan Beens werd 17 november 2020 geinterviewd door BNR Nieuwsradio over nachtwerk, naar aanleiding van een voorstel van GroenLinks om overbodig nachtwerk te verbieden.
Voorlichtingsfolder: Nachtwerk onvermijdelijk?
Deze rol heeft de arboprofessional bij Nachtwerk
Op arbo-online.nl verscheen eind 2021 het artikel Deze rol heeft de arboprofessional bij Nachtwerk. Geschreven door van Teddy Oosterhuis en Tjabe Smid, beiden onder meer betrokken bij de kerngroep van de richtlijn Nachtwerk en gezondheid.
Wat kunnen bedrijven concreet doen?
Een praktisch voorbeeld
Veel webwinkels bieden standaard aan "vandaag besteld, morgen in huis", zonder alternatief. Webshops kunnen klanten ook wél de keuze bieden dat het een dagje langer mag duren. Met een toelichting over nachtwerk erbij, en een hoger bezorgtarief als het pakketje per se tóch de volgende dag in huis moet zijn.
Zo neemt de werkgever zijn verantwoordelijkheid om de consument te stimuleren tot bewuste keuzes en verantwoord winkelen. Klanten die echt haast hebben, kunnen kiezen voor dezelfde service als voorheen. Maar ze ervaren wel dat dit consequenties heeft. Bedrijven laten zo ook zien dat ze als werkgever zo verantwoord mogelijk willen werken. Dat is net zo goed gunstig voor het bedrijfsimago.
Wegwijzer
Online is een schat aan informatie beschikbaar over nachtwerk en de risico's die nachtwerk met zich meebrengt. We wijzen u graag de weg met behulp van de Nachtwerk wegwijzer
GroenLinks: 'Nachtwerk alleen bij hoge noodzaak'
GroenLinks is overtuigd van de noodzaak om zorgvuldiger om te gaan met nachtwerk. 'De overheid moet meer doen om werknemers te beschermen en nachtwerk alleen toestaan als het echt noodzakelijk is.' De partij bracht op 17 november 2020 een voorstel van deze strekking in tijdens het begrotingsdebat voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Staatssecretaris Van 't Wout ontweek op 19 november in zijn reactie de inhoudelijke discussie. Met het argument dat ons land 'echt hele strenge wetgeving heeft als het gaat om nachtwerken' ontraadde hij een motie die de regering opdroeg de noodzaak van aanvullende wetgeving te onderzoeken. De motie kreeg vervolgens geen meerderheid.